Huisvesting van internationale werknemers in de land- en tuinbouw

De precieze omvang van internationale werknemers in Nederland en ontwikkelingen in aantal en soort is niet precies vast te stellen. In publicaties en statistieken van bijvoorbeeld de Sociaal Economische Raad (SER), het Sociaal Cultureel Planbureau, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en branchevereniging ABU/NBBU worden namelijk uiteenlopende definities van internationale werknemers gebruikt, waardoor de cijfers niet eenduidig zijn. Het CBS schatte het aantal in 2019 op ongeveer 767.000.

Dalende trend in gemiddelde verblijfsduur

Uit recent onderzoek van Decisio (april 2022) blijkt dat de gemiddelde verblijfsduur van internationale medewerkers daalt. Van alle internationale medewerkers die korter dan een jaar in Nederland verblijven, bleef in 2014 43% tussen de acht en twaalf maanden in Nederland. In 2019 lag dat percentage op 34%. Daarentegen steeg het percentage dat korter dan vier maanden in Nederland verbleef van 25% in 2014 naar 33% in 2019.   

Seizoenspatronen verklaren daling verblijfsduur

Voor de agrarische sector is deze dalende trend van de verblijfsduur van internationale werknemers verklaarbaar: de agrarische sector kenmerkt zich door seizoenspatronen: in het plant- en oogstseizoen zijn meer arbeidskrachten nodig om het werk te klaren dan daarbuiten. In een enquête die in januari 2022 door LTO is uitgezet onder werkgevers in de land- en tuinbouw geeft 83,5% van de respondenten aan een tekort te verwachten voor werknemers voor teelt-, productie- en oogstwerkzaamheden. In de meeste gevallen (44,5%) gaat het om een tekort tijdens een periode van één tot drie maanden, en 24,2% verwacht een tekort voor drie tot zes maanden. Daarbij geeft 29,9% als reden voor het tekort aan dat zij hun werknemers niet goed kunnen huisvesten. En maar liefst 47,5% geeft het bieden van goede huisvesting aan als oplossing voor het tekort.  Volgens het Expertisecentrum Flexwonen is er een tekort van ruim 100.000 bedden voor het huisvesten van internationale werknemers.

De internationale werknemer heeft huisvesting nodig die past bij het type werk en de lengte van de periode waarin de werkzaamheden plaats zullen vinden.

Minder weerstand tegen huisvesting op bedrijf

In veel gemeenten is bij burgers (en daardoor bij politici) weerstand tegen grootschalige locaties en huisvesting in het reguliere woningbestand. Huisvesting op de bedrijven levert echter meestal weinig weerstand op. Daarnaast is het voor een gemeente prettig als de sector eigen mensen opvangt tijdens pieken, zodat deze mensen geen gebruik hoeven te maken van de toch al overbezette beschikbare huisvesting in dorpskernen.

Werknemers waarderen fijne huisvesting voor een zacht prijsje

Internationale werknemers vinden het fijn dat hun werkgever zaken voor hen regelt en geborgde kwaliteit realiseerbaar is. Werknemers tijdens oogstseizoenen (met een maximale verblijfsduur van vier maanden) willen graag in korte tijd zo veel mogelijk verdienen en zo min mogelijk kosten maken, zodat ze met een mooi bedrag naar huis gaan. Tijdelijke huisvestingsvormen zijn hier uitermate geschikt voor. Daarbij moet de huisvesting uiteraard wel van goede kwaliteit zijn en aan de normen voldoen.

Kortom: door met de sector mee te denken over huisvesting van eigen werknemers op de bedrijven, kunnen snel goede, extra bedden worden gerealiseerd. Dit biedt een uitstekende oplossing voor de huisvesting tijdens de arbeidspieken in de sector.

Voor het realiseren van voldoende kwalitatieve huisvesting zien we een publiek-privaat samenwerkingsmodel voor ons:

• Publiek: de gemeente zorgt voor vergunning om huisvesting te plaatsen, uiteraard binnen kaders van het bouwbesluit.
• Privaat: de ondernemer toont elk jaar met een keurmerk aan dat de huisvesting veilig, hygiënisch en comfortabel is. Het door werkgevers en werknemers in de sector opgezette Agrarisch Keurmerk Flexwonen leent zich daar uitstekend voor.  

Veel ondernemers en gemeenten vragen zich af waarom er twee keurmerken zijn en hoe zij daar het best mee om kunnen gaan. AKF is gericht op bedrijven in de agrarische sector die hun werknemers zelf in dienst hebben. AKF maakt ook certificering van tijdelijke huisvestingsvormen mogelijk voor seizoenarbeid voor een periode van maximaal vier maanden. Omdat AKF óók goede en betaalbare huisvesting voor seizoenarbeid kan certificeren, kan AKF als complementair op het SNF-keurmerk worden beschouwd. Het Expertisecentrum Flexwonen heeft een nieuw overzicht gemaakt van overeenkomsten en verschillen. 

Ja, als de huisvestingskosten via de loonstrook worden ingehouden bij de werknemer.

De WAS bepaalt dat de huisvestingskosten alleen op het WML ingehouden mogen worden indien de huisvesting AKF of SNF gecertificeerd is, er een huurcontract is en de werknemer een machtiging heeft getekend om de kosten van huisvesting in te houden. Als werknemer alleen WML verdient en de huisvesting is niet AKF of SNF gecertificeerd, dan mogen de huisvestingskosten alleen op de bovenwettelijke vakantiedagen en het vakantiegeld worden ingehouden.

In de cao Glastuinbouw en cao Open Teelten is afgesproken dat de werkelijke kosten voor huisvesting mogen worden ingehouden. Dit met een maximum van 20% van het voor werknemer geldende wettelijk minimum(jeugd)loon op basis van een 38-urige werkweek.